Kalk kan zich opstapelen in de rotatorcuffpezen van de schouder. Het lichaam bevrijdt zich meestal zelf van die verkalking, maar dat doet soms heel veel pijn. De aandoening kan ook chronisch worden. Dan hebt u regelmatig een pijnlijke opflakkering.
De eerste behandeling bestaat daarom uit geneesmiddelen tegen de pijn en de ontsteking. Helpt dat niet, dan wordt het oplossen van de kalk van buitenaf met geluidsschokgolven gestimuleerd of wordt de kalk door een operatie weggenomen.
Waar zit het?
De verkalking ontstaat in de pezen van de rotatorcuff, ook wel het rotatorenmanchet genoemd. Die vier pezen vormen samen één groot peesblad. Ze zitten vast aan de schouderkop, de bol aan het uiteinde van de bovenarm. Ze zijn de uitlopers van vier spieren die vertrekken van het schouderblad.
De rotatorcuffpezen schuiven heen en weer door een nauwe doorgang wanneer we onze arm bewegen. Die ruimte wordt begrensd door het schouderdak - een stukje bot op het schouderblad – bovenaan en de bovenarmkop onderaan.
Wat gebeurt er?
Calciumkristallen zetten zich af in een of meer pezen van de rotatorcuff. Die kristallen kunnen in alle pezen van het lichaam ontstaan. In de schouder hebben ze een voorliefde voor de rotatorcuff.
Er zijn verschillende fasen in de aandoening. Dit zijn de belangrijkste:
- De groeifase: de verkalking ontstaat geleidelijk aan in de pees.
- De rustfase: de verkalking ligt ingekapseld in de pees, meestal als een krijtachtige massa.
- De oplossingsfase: het lichaam lost zelf de kalk geleidelijk op.
Soms barst de kalkmassa uit het weefsel dat het ingekapseld houdt, zoals uit een rijpe zweer. Ze lijkt op tandpasta en komt terecht in de enge ruimte tussen het schouderdak en de kop van de bovenarm. Ze veroorzaakt er een hevige ontsteking. De slijmbeurs of bursa kan mee ontsteken. Maar door de ontsteking verdwijnt de kalk en geneest de pees. - Soms wordt de aandoening chronisch. Ze blijft dan steken in één van de fasen. Dat kan jaren duren.
Wie krijgt het?
Waarom of waardoor die verkalkingen ontstaan, weten we nog niet goed. Waarschijnlijk speelt erfelijkheid een rol.
- Vooral jongere mensen krijgen het. Bij mensen tussen de 30 en 50 jaar komen ze het vaakst voor, bij oude mensen bijna niet meer. Met artrose of veroudering heeft het niets te maken.
- Tweemaal zoveel vrouwen als mannen krijgen het.
- 10 tot 25 procent heeft het aan beide schouders.
Symptomen
De pijn zit in de bovenkant van de schouder en kan uitstralen naar de bovenarm en de nek. Die pijn verschilt volgens de fase waarin de verkalking zit.
- Tijdens de groeifase kunt u last hebben van een chronische maar draaglijke pijn in de pees, met opstoten.
- Tijdens de rustfase kunt u moeite hebben om uw arm boven schouderhoogte te tillen of te bewegen, bijvoorbeeld wanneer u de was ophangt of een plafond schildert. Dan kan de verkalkte en verdikte pees tegen het schouderdak aanschuren. Op uw schouder liggen kan zo pijnlijk zijn, dat u er ’s nachts wakker van wordt.
- Tijdens de oplossingsfase kunt u een extreem hevige en plotse pijn voelen wanneer de kalk uit haar kapsel breekt en een ontsteking veroorzaakt.
- Hebt u een chronisch vorm, dan hebt u regelmatig periodes met erg veel pijn, afgewisseld met goede periodes.
Diagnose en onderzoek
- Uw verhaal: wanneer en waar doet het pijn?
- Een lichamelijk onderzoek: de dokter onderzoekt welke plaatsen en bewegingen pijnlijk zijn.
- Een röntgenfoto van de schouder. Hoe de verkalkingen er op de foto precies uitzien, vertelt meer over de fase waarin het proces zich bevindt en hoe groot de kans is dat het vanzelf geneest.
- Een echografie om eventuele scheuren in de pees op te sporen.
Behandeling
De eerste behandeling bestaat uit het bestrijden van de symptomen, tot de verkalking vanzelf genezen is.
- Rust. Vermijd tijdelijk bewegingen die de pijn uitlokken.
- Een ijskompres op de pijnlijke plek en NSAID’s helpen tegen de pijn en de ontsteking. NSAID’s zijn ontstekingsremmende geneesmiddelen zonder cortisone, zoals ibuprofen of aspirine.
- Kinesitherapie. Eerst om uw schouder soepel te houden en te voorkomen dat hij ook nog verstijft. In een tweede fase leert u spierversterkende oefeningen.
- Een inspuiting met cortisone en een plaatselijk verdovend middel in het gewricht. Dat kan de pijn en de ontsteking een hele tijd wegnemen. Sommige mensen zijn er daarna zelfs voorgoed vanaf.
Cortisone kan een zeldzame keer nare bijwerkingen hebben. Daarom mag u dit soort injectie maar drie keer na elkaar hebben, telkens met ten minst twee weken ertussen. Hebt u diabetes, dan kan cortisone uw suiker ontregelen. Daarom moet u na de inspuiting uw glucosespiegel tijdelijk vaker controleren en bij problemen uw huisarts raadplegen.
Als het voorgaande niet helpt, bestaan er drie mogelijke oplossingen: een behandeling met geluidsschokgolven (ESWT), een behandeling met een naald (needling) of een operatie.
Extracorporeal shock wave therapy (ESWT)
Vooral wanneer kleine stukjes kalk op verschillende plaatsen in de pezen zitten, stellen dokters een behandeling met geluidsschokgolven voor. Die schokgolven stimuleren de doorbloeding in de aanhechtingsplaats van de pees op het bot.
De behandeling is niet pijnloos, zodat u een plaatselijke verdoving nodig kunt hebben. Het succes ervan bedraagt 50 tot 65 procent, volgens steeds meer recente studies. Ze wordt niet terugbetaald door het ziekenfonds. Daarom rekenen sommige ziekenhuizen er een forfait voor aan.
Needling
De brokjes kalk worden met een naaldje verwijderd. Dit is een heel kleine ingreep.
- Het deel van de schouder rond de ontstoken pees wordt grondig verdoofd met een snelwerkend verdovingsmiddel. De eigenlijke behandeling start enkele minuten later.
- De dokter prikt de ontstoken, verkalkte pees aan met een naald en verwijdert met die naald zoveel mogelijk kalk.
- Het aanprikken lokt bovendien een reactie uit in de pees, waardoor de doorbloeding ervan verbetert. Dankzij die verbeterde doorbloeding vermindert de ontsteking in de loop van de volgende weken.
Operatie
De kalk kan ook chirurgisch verwijderd worden, via een open operatie of een kijkoperatie.
Herstel en revalidatie
- Een draagdoek is meestal niet nodig.
- U mag uw arm bewegen binnen uw pijngrens. U moet hem wel een week of vier ontzien om overbelasting van de pees te voorkomen.
- U bent twee tot vier weken arbeidsongeschikt.
- Soms flakkert de pijn ongeveer zes weken na de operatie terug op, gedurende enkele dagen. Dat betekent dat het lichaam de laatste restjes kalk zelf aan het oplossen is. Daarna verdwijnt de pijn meestal helemaal.