Een chirurgische verwijdering van het letsel kan deel uitmaken van het behandelingstraject voor borstkanker. Mogelijke ingrepen zijn:
- tumorectomie
- tumorectomie met sentinel node biopsie of okseluitruiming
- borstamputatie (mammectomie) en okselklieruitruiming
Op de dag van de ingreep moet u nuchter zijn. Dat betekent dat u de nacht voordien vanaf middernacht niet meer mag eten, drinken en roken. Moet u medicatie innemen, dan mag u dat met een kleine slok water doen.
Tumorectomie
Bij een tumorectomie wordt het gezwel in de borst chirurgisch verwijderd. De ingreep gebeurt onder algemene verdoving, meestal in het Chirurgisch dagziekenhuis. Hoewel het geen zware ingreep betreft, is er net als bij andere operaties altijd een kans op verwikkelingen zoals trombose, nabloeding of wondinfectie. Het weggenomen borstweefsel wordt in het laboratorium onderzocht.
Opvolging
De eerste uren na de operatie wordt u opgevolgd op de Post-anesthesie zorgafdeling (PACU). U ligt er aan een infuus voor vochttoediening en pijnstilling. De anesthesist beslist wanneer u terug naar uw kamer mag. Als er geen complicaties zijn en u niet onpasselijk bent, krijgt u 's avonds al een lichte maaltijd en wordt het infuus verwijderd.
Ontslag
Meestal kunt u het ziekenhuis de dag van de ingreep al verlaten. Eerder uitzonderlijk kan dat pas de dag nadien.
U krijgt een afspraak bij uw gynaecoloog voor de postoperatieve opvolging en indien nodig om de hechtingen te verwijderen. Er is geen bijzondere nazorg vereist en u mag uw arm aan de geopereerde zijde gewoon gebruiken. Als de wonde rood, warm en pijnlijk is, of als u last hebt van vochtophoping in de wondzone of in de okselholte, dan moet u contact opnemen met uw behandelende arts.
Tumorectomie met sentinel node biopsie of okseluitruiming
Is de diagnose van borstkanker gesteld, dan wordt tegelijk met de tumor ook een of meerdere lymfeklieren verwijderd. De lymfeklieren in de oksel onderzoeken is uitermate belangrijk om een goede diagnose te kunnen stellen. Daarvoor moeten alle lymfeklieren operatief uit de oksel verwijderd worden, de zogenoemde okseluitruiming. Indien mogelijk wordt echter alleen de lymfeklier het dichtst bij de tumor - de schildwachtklier of sentinelklier - verwijderd voor verder onderzoek.
De schildwachtklier is de eerste lymfeknoop waarlangs kankercellen uitzaaien. De klier is representatief voor de andere okselklieren: als de sentinelklier niet is ingenomen door kankercellen, dan zullen ook de andere okselklieren vrij zijn van kwaadaardige cellen. Een verdere okselklieruitruiming is dan niet nodig.
Sentinel node biopsie
Voor een sentinel node biopsie wordt u 's ochtends naar de afdeling Isotopen gebracht. Daar zal de sentinelklier gemarkeerd worden.
Daarvoor wordt een kleine hoeveelheid radioactieve stof rond de tumor ingespoten. Dat is pijnloos en u hoeft er niet nuchter voor te zijn (tenzij u de dag zelf nog wordt geopereerd). Enkele uren later wordt de radioactiviteit in de borst en de oksel opgespoord met een camera. Zo kan de sentinelklier gelokaliseerd worden. De arts zal de klier dan markeren met een speciale stift.
Omdat het een paar uur duurt voor de sentinelklier kan worden opgespoord, wordt de inspuiting meestal de dag voor de operatie gegeven. In dat geval wordt u de dag voor de ingreep al opgenomen.
Als de sentinelklier kan worden opgespoord, zal de arts zeggen dat 'de sentinel tekent.' Dat betekent niet dat de klier is ingenomen door kankercellen, maar dat het onderzoek geslaagd is en dat de gynaecoloog de sentinelklier zal kunnen verwijderen. Als de sentinelklier niet tekent gaat u terug naar de verpleegafdeling en wordt een nieuw tijdstip voor het onderzoek vastgelegd. Kan de sentinelklier later op de dag nog steeds niet worden opgespoord, dan zal het onderzoek de dag nadien (de dag van de operatie) herhaald worden.
De ingreep vindt plaats onder algemene verdoving. De gynaecoloog verwijdert de tumor en de sentinelklier en doet indien nodig een okseluitruiming. Hoewel het geen zware ingreep betreft, is er net als bij andere operaties altijd een kans op verwikkelingen zoals trombose, nabloeding of wondinfectie.
Het weggenomen borstweefsel wordt vervolgens in het laboratorium onderzocht.
Okseluitruiming
Het weefselonderzoek van de sentinelklier duurt ongeveer een week. U krijgt het resultaat te horen van uw gynaecoloog.
Zijn er kankercellen teruggevonden in de sentinelklier, dan zal de gynaecoloog een volledige okselklieruitruiming uitvoeren, omdat kan verondersteld worden dat er nog okselklieren kankercellen bevatten. Die klieren worden opnieuw grondig onderzocht.
Is de sentinelklier vrij van kankercellen, dan heeft de tumor in de borst zich nog niet verder verspreid naar de okselklieren en hoeft verder niets te gebeuren.
Opvolging
De eerste uren na de operatie wordt u opgevolgd op de Post-anesthesie zorgafdeling (PACU). U ligt er aan een infuus voor vochttoediening en pijnstilling. De anesthesist beslist wanneer u terug naar uw kamer mag.
Als er een okselklieruitruiming gebeurd is, dan wordt gedurende enkele dagen lymfevocht uit de oksel afgevoerd via een drain.
Ontslag
In het geval van een tumorectomie en sentinel node biopsie kunt u het ziekenhuis meestal de dag na de ingreep verlaten. Bij een okseluitruiming verblijft u in het ziekenhuis totdat de drain kan worden verwijderd. Dat duurt gewoonlijk enkele dagen.
U krijgt een afspraak bij uw gynaecoloog voor de postoperatieve opvolging, om uw nabehandeling te bespreken en indien nodig de hechtingen te verwijderen.
Er is er geen bijzondere nazorg nodig en u mag uw arm aan de geopereerde zijde gewoon gebruiken. Als de wonde rood, warm en pijnlijk is, of als u last hebt van vochtophoping in het wondgebied of in de okselholte, dan moet u contact opnemen met uw behandelende arts.
Opstart radiotherapie
Na een borstsparende operatie wordt altijd radiotherapie opgestart. De geopereerde borst wordt dan gedurende een aantal weken dagelijks bestraald.
Borstamputatie en okselklieruitruiming
Bij een borstamputatie of mammectomie wordt de volledige borstklier met de bovenliggende huid en de tepel verwijderd. Ook de okselklieren worden weggenomen. Daardoor ontstaat op de plaats van de borst een vlakke borstkas met een horizontaal of schuin lopend litteken dat tot aan de oksel reikt.
Deze ingreep gebeurt onder algemene verdoving. Hoewel het geen zware ingreep betreft, is er net als bij andere operaties altijd een kans op verwikkelingen zoals trombose, nabloeding of wondinfectie. Het weggenomen borstweefsel wordt in het laboratorium onderzocht.
Borstreconstructie
Als er geen medische tegenindicatie is, kan aansluitend op de borstamputatie en onder dezelfde verdoving een borstreconstructie uitgevoerd worden. De mogelijkheden tot reconstructie – al dan niet met eigen weefsel – en het esthetisch resultaat bespreekt u vooraf met de plastisch chirurg. Een reconstructie kan ook later nog uitgevoerd worden. In afwachting kan dan eventueel een uitwendige borstprothese worden gedragen.
Borstprothese
Als u niet kiest voor een reconstructie zult u een voorlopige, uitwendige prothese krijgen voordat u het ziekenhuis verlaat. Die wordt later vervangen door een definitieve prothese.
De kosten van een borstprothese worden geheel of grotendeels vergoed door de ziekteverzekering.
Opvolging
De eerste uren na de operatie wordt u opgevolgd op de Post-anesthesie zorgafdeling (PACU). U ligt er aan een infuus voor vochttoediening en pijnstilling. De anesthesist beslist wanneer u terug naar uw kamer mag.
Daar verblijft u gewoonlijk drie tot vier dagen, net zolang de twee drains het vocht uit de wonde afvoeren.
Lymfoedeem
Na een borstamputatie en okselklieruitruiming kunt u last krijgen van een opgezwollen arm of lymfoedeem. Lymfoedeem is een onderhuidse vochtopstapeling die wordt veroorzaakt doordat lymfevaten beschadigd of afgesloten geraakten. Er kan bijkomend lymfevocht ontstaan als u uw arm te zwaar belast of als u een ontsteking oploopt aan uw arm of hand.
Lymfoedeem kunt u voorkomen door ter hoogte van de geopereerde zijde:
- grote krachtinspanningen te vermijden en te sporten met mate
- extreme warmte en koude te vermijden
- druk te vermijden: uw bloeddruk niet te laten meten aan de geopereerde zijde, geen spannende kledij te dragen, geen knellende banden of juwelen te dragen, …
- geen bloed te laten afnemen of een infuus te laten plaatsen in de arm aan de geopereerde zijde
- kwetsuren te vermijden en insectenbeten goed te ontsmetten
Zwelt uw arm toch op, contacteer dan uw gynaecoloog, huisarts of borstverpleegkundige.
Ontslag
U zult doorgaans in het ziekenhuis verblijven totdat de drains kunnen worden verwijderd. Bij het ontslag krijgt u een afspraak bij uw gynaecoloog voor de postoperatieve opvolging en om - indien nodig - de hechtingen te verwijderen.
Als de wonde rood, warm en pijnlijk is, of als u last hebt van vochtophoping in het wondgebied of in de okselholte, dan moet u contact opnemen met uw behandelende arts.