De penis bestaat uit de schacht en de eikel (glans penis). Bij de geboorte is de eikel helemaal bedekt door de voorhuid. Als de voorhuid niet helemaal teruggetrokken kan worden, kan de eikel niet volledig worden ontbloot. Dat noemen we voorhuidvernauwing of fimosis.
Aan de onderkant van de penis zit de voorhuid vast met een riempje, frenulum genoemd. In dat riempje loopt een arterie die fors kan bloeden als het frenulum accidenteel inscheurt.
Bij kinderen: geen reden tot bezorgdheid
Bij kinderen is het volledig normaal dat de voorhuid niet of niet helemaal teruggetrokken kan worden. Tot aan de puberteit kan de voorhuid vernauwd zijn en verkleefd blijven aan de eikel.
In de loop van de groei en de pubertaire ontwikkeling zorgen spontane erecties ervoor dat de voorhuid zo ruim wordt dat hij gemakkelijk over de eikel te schuiven is.
Een behandeling is dus zelden aangewezen voor de puberteit, tenzij er klachten ontstaan.
Mogelijke klachten
Een te nauwe voorhuid kan de hygiëne bemoeilijken, wat tot infecties kan leiden en de voorhuidvernauwing nog kan verergeren. Ook kan een te nauwe voorhuid het plassen bemoeilijken of pijnlijk maken. Op latere leeftijd kunnen klachten optreden bij seksuele betrekkingen.
Daarnaast bestaat een fenomeen dat parafimosis of Spaanse kraag wordt genoemd. In dit geval raakt de voorhuid achter de rand van de eikel klem en zwelt hij. Medisch ingrijpen is meestal noodzakelijk om dat te verhelpen. Bij parafimosis moet dringend een arts worden geconsulteerd.
Wanneer behandelen?
Als het terugschuiven van de voorhuid niet (goed) lukt, is het beter om dat niet te forceren. Dat zou er immers toe kunnen leiden dat de voorhuid niet meer in de normale positie komt, of dat er kleine scheurtjes ontstaan en littekens de voorhuid nog nauwer maken.
Bij de meeste kinderen komt de voorhuid uiteindelijk vanzelf los. Het kan wel tot aan de puberteit duren. Behandeling is alleen aangewezen:
- als de voorhuid het plassen belemmert: de voorhuid gaat opzwellen tijdens het plassen doordat de urine zich ophoopt ('ballonplassen')
- als plassen pijnlijk is of moeilijk gaat (plassen met een zwakke straal, plassen in kleine straaltjes)
- bij pijn aan de eikel
- als erecties pijnlijk worden omdat de voorhuid niet mee schuift
- bij herhaalde infecties of ontstekingen van de eikel (balanitis), doordat de eikel niet goed schoon te maken is of doordat urine achterblijft tussen de voorhuid en de eikel.
- als lichen sclerosus wordt vastgesteld: een ziekte van de voorhuid die vernauwing en verharding van de voorhuid veroorzaakt.
Welke behandeling?
Op kinderleeftijd wordt een vernauwde voorhuid vaak eerst behandeld met cortisonezalf. Die biedt een kans op genezing van ruim 70 procent.
Als deze behandeling niets verandert of als er geen indicatie is voor behandeling met cortisone is een operatieve ingreep nodig.
Fimosis op latere leeftijd
Als voorhuidvernauwing pas op latere leeftijd ontstaat, is dat meestal het gevolg van herhaalde ontstekingen of van een huidziekte zoals lichen sclerosus. Bij lichen wordt de top van de voorhuid systematisch dikker en harder.