De dienst Vasculaire en interventionele radiologie (VINRAD) van het UZ Gent gebruikte in het najaar van 2022 voor het eerst een robot voor de behandeling van vaatziekten in de hersenen. Een primeur in de Benelux. Diensthoofd prof. dr. Luc Defreyne: ‘Dankzij deze technologie kunnen we nog preciezer werken en beperken we de straling voor de zorgverleners.’
De arts neemt namelijk plaats in een afgeschermde cockpit en stuurt van daaruit de robot aan via joysticks. De robot manoeuvreert een katheter, metaaldraadjes of stents tot op de plaats van het aneurysma in de hersenen, terwijl de arts het werk nauwkeurig opvolgt via röntgenbeelden. Zo hoeft die niet meer met een loden schort naast de patiënt te staan. Dat maakt het werk veiliger en comfortabeler. Ook de verpleegkundige kan meer afstand houden van de straling wanneer de robot aan het werk is.
Immunoloog prof. Filomeen Haerynck werkte mee aan twee internationale onderzoeken naar COVD-19 bij kinderen. Eén onderzoek toonde aan dat de oorzaak van een ernstige COVID-19-infectie bij kinderen jonger dan 16 jaar in een op de tien gevallen te vinden is in een erfelijke fout in het immuunsysteem. Hierdoor wordt het type I-interferon, een signaaleiwit cruciaal in de verdediging tegen Sars-CoV-2, niet aangemaakt. Vaccinatie kan kinderen met een erfelijke fout behoeden voor een ernstig ziekteverloop.
In een ander onderzoek, meer bepaald naar het Multisystem Inflammatory Syndrome – Children (MIS-C), bracht prof. Haerynck met haar Primary Immunodeficiency Research Lab (PIRL) aan het licht welke factoren MIS-C in de hand werken, met daaraan gekoppeld nieuwe inzichten voor diagnostiek en therapie.
MIS-C is een ernstige complicatie die bij circa 1 op de 3.000 kinderen die een COVID-19-infectie doormaken optreedt na 4 tot 6 weken. Alle MIS-C-patiënten hebben nood aan opname, met klachten als hoge, aanhoudende koorts, huiduitslag, rood ontstoken ogen, darmklachten, maar nauwelijks longklachten. Ruim twee derde belandt op Intensieve zorg door ontsteking van de hartspier of de kransslagaders.
> Lees het nieuwsbericht over de genetische oorzaak van 1 op 10 ernstige covidinfecties bij kinderen
> Lees het artikel ‘MIS-C is een blijvertje’ in ons vakblad UZ Letters
Wensouders met een genetische aandoening kiezen vaak voor een ivf-behandeling om kinderen te krijgen. Zo kunnen ze embryo’s laten testen vóór de implantatie in de baarmoeder. Voor die screening heeft het Centrum voor medische genetica een nieuw soort test ontwikkeld: GENType.
Voordien werd alleen gezocht naar specifieke ziektes bij embryo’s. De nieuwe genetische test laat nu toe om meer gendefecten en chromosomale afwijkingen op te sporen. Bij een chromosoomafwijking is de kans groot dat het embryo niet innestelt in de baarmoeder, dat een miskraam plaatsvindt of dat het kind een aangeboren aandoening heeft. Meer afwijkingen opsporen verhoogt dus de kans op geslaagde implantaties en een succesvolle zwangerschap van een gezond kind.
Bloedstaal van één ouder
Bovendien heeft GENType genoeg aan een bloedstaal van één ouder. Dat maakt een genetische diagnose mogelijk bij een eicel- of spermadonatie zonder de donor te contacteren. GENType is sinds midden vorig jaar beschikbaar op de afdeling Reproductieve geneeskunde voor ouders die drager zijn van een gekende genetische aandoening.
Sinds april 2022 biedt het UZ Gent patiënten met vergevorderde prostaatkanker een lutetium-PSMA-therapie aan. Het is een voorbeeld van een vernieuwende vorm van nucleaire geneeskunde, theranostics – een samentrekking van therapy en diagnostics. Daarbij wordt een radioactief gemaakte molecule of tracer zowel ingezet voor diagnostiek als voor een doelgerichte behandeling.
PSMA: aantrekkelijk doelwit
Bij prostaatkanker is het eiwit PSMA een aantrekkelijk doelwit, omdat het door prostaatkankercellen verhoogd tot expressie wordt gebracht. Er werd een molecule ontwikkeld die zich specifiek aan dat PSMA bindt: het PSMA-ligand. Door daaraan een radioactieve isotoop te koppelen, gallium-68 of fluor-18, maken we een diagnostische tracer, die de locatie van zowel de tumor als uitzaaiingen zichtbaar maakt via een PET-CT-scan.
Dr. Kathia De Man: ‘Daarna koppelen we de radioactieve isotoop lutetium-177 aan datzelfde PSMA-ligand. Het lutetium-PSMA hecht zich aan het PSMA op het oppervlak van de tumorcellen en geeft daar doelgericht radioactiviteit af. Zo bestralen we de tumor met minimale schade aan het omringende gezonde weefsel.’
Nieuw labo
Dr. apr. Lieselotte Moerman: ‘Dankzij een nieuw laboratorium kunnen we de productie van lutetium-PSMA zo nodig opschalen, voor intern gebruik of voor externe centra. Maar we kunnen er ook andere tracers produceren, zoals aan gallium of actinium gekoppelde moleculen.’
In januari is op Verloskunde een N*/low care NICU-afdeling opgestart: een afdeling voor baby’s die wel extra opvolging maar geen intensieve zorgen nodig hebben, bijvoorbeeld omdat ze net geen 37 weken zijn of iets te weinig wegen. Zo ontlasten we de drukbezette Neonatal intensive-care unit (NICU). De baby’s leren er zelfstandig drinken en krijgen extra zuurstof of voeding via een maagsonde zolang dat nodig is. De afdeling telt vier bedjes en biedt bovendien meer ruimte voor ouders om comfortabel te zorgen voor hun kindje.
En in juni kwamen er op de dienst Neonatale intensieve zorg negen individuele kamers bij, waar vroeggeboren baby’s samen met de ouders dag en nacht kunnen verblijven. De kamers zorgen voor minder prikkels, terwijl de ouders een hechte band met hun kindje kunnen opbouwen van bij de start. Via een centrale monitor in de verpleegpost worden de kindjes van nabij opgevolgd.
Op 12 juli 2022 bezocht Eurocommissaris voor Volksgezondheid Stella Kyriakides AYACare@Gent, een zorgproject voor jongeren met kanker. Met dat project bieden het UZ Gent en de drie overige Gentse ziekenhuizen als eerste in België leeftijdsspecifieke zorg voor jonge mensen met kanker. Vorig jaar werd ook beslist dat er in het UZ Gent een nieuwe polikliniek komt voor AYA’s en hun naasten, om hen beter en gerichter te kunnen opvolgen, ook na het behandeltraject.
Het UZ Gent en Kom op tegen Kanker hadden mevr. Kyriakides uitgenodigd omdat er ook op Europees niveau meer aandacht nodig is voor de specifieke problematiek van jongeren met kanker.
Diagnose met een grote impact
Adolescenten en jongvolwassenen met kanker (AYA’s of Adolescents and Young Adults) vormen een kwetsbare groep binnen de oncologie. Ze krijgen de diagnose op een moment in hun leven waarop ze voor belangrijke keuzes staan (studie, job, gezin …). Naast de medische gevolgen heeft de ziekte ook een grote impact op al die domeinen van het leven. Het AYACare@Gent-project wil garanderen dat alle AYA’s die in een Gents ziekenhuis behandeld worden (UZ Gent, Maria Middelares, AZ Sint-Lucas Gent, AZ Jan Palfijn Gent), medische en psychosociale zorg op maat krijgen, vanaf de diagnose tot en met de follow-up.
Het innoverende zorgproject is mogelijk dankzij de financiële steun van Kom op tegen Kanker.
In samenwerking met Universiteit Gent startte het UZ Gent vorig jaar een onderzoek naar de mogelijkheid om de stabiliteit van parkinsonpatiënten te trainen met GRAIL, een hoogtechnologisch revalidatiesysteem dat bewegingen nauwkeurig meet in een uitdagende virtuele omgeving. Mensen met parkinson ondervinden vaak gang- en evenwichtsproblemen als ze aan een deur of smalle doorgang komen, waardoor het valrisico vergroot. In het onderzoek dagen we hun evenwichtsorgaan uit door die situaties te projecteren op het scherm, zodat op termijn de kans op vallen vermindert.
Parkinson is een van de snelst groeiende neurologische aandoeningen. In België hebben naar schatting 40.000 mensen de ziekte van Parkinson. Met o.a. dit onderzoek proberen we de levenskwaliteit van parkinsonpatiënten te verbeteren.
GRAIL is een onderdeel van Smart Space, een ziekenhuisbreed platfom voor nieuwe technologieën in de zorg. In het Revalidatiecentrum zetten we GRAIL in voor patiënten - jong en oud - met diverse neurologische aandoeningen of aandoeningen aan spieren en gewrichten.
Het opleidingscentrum van de dienst Tand-, mond- en kaakziekten in het UZ Gent vierde in 2022 zijn 90ste verjaardag en opende daarom op 30 juni de deuren voor het brede publiek. Zowel onze behandelruimtes met 68 plaatsen voor patiënten als het opleidingscentrum met 112 oefenunits kregen de voorbije jaren een make-over en beschikken nu over de nieuwste technieken. De dienst is nu meer dan ooit toonaangevend, in patiëntenzorg én als opleidingscentrum.
Stad Gent organiseerde in november vorig jaar een Zorgberoepenrally in het UZ Gent om jongeren warm te maken voor een job in de zorg- en welzijnssector. 200 leerlingen uit de tweede en derde graad secundair onderwijs maakten kennis met beroepen als kinderbegeleider, planner operatiecomplex, verpleegkundige en technoloog medische beeldvorming. Heel concreet en hands-on, zodat de jongeren meteen konden ervaren of ze de juiste talenten en interesses hebben, om daarna een geïnformeerde studiekeuze te maken.
Eind september lanceerden de dienst Geneesmiddelenonderzoek en het Centrum voor vaccinologie (CEVAC) van het UZ Gent een wervingscampagne voor proefpersonen om nieuwe geneesmiddelen en vaccins te testen. Het aantal uitgevoerde studies steeg de voorbije jaren fors, waardoor de nood aan kandidaat-deelnemers hoog is. De campagne werd gelanceerd met ludieke beelden en pittige slogans op sociale media en op de Student Kick-Off in Gent.
De dienst Geneesmiddelenonderzoek voert sinds 2001 fase 0, I en II klinische studies uit volgens de richtlijnen voor Good Clinical Practice (GCP) en lokale, Europese en internationale regelgeving. Naast studies met gezonde proefpersonen, voeren ze ook studies met patiënten uit.
De onderzoeken van het CEVAC dragen bij tot de ontwikkeling van doeltreffende vaccins tegen infectieziekten. In de voorbije decennia was het CEVAC betrokken bij de ontwikkeling en de evaluatie van vaccins tegen het hepatitis B-virus, het eerste gecombineerde hepatitis A/B-vaccin, vaccins tegen baarmoederhalskanker, griep, RSV, COVID-19 enz.
Wil je ook graag meewerken aan zo’n studie?
Ontdek de studies waarvoor we op dit moment proefpersonen zoeken:
De prijs Magda Dierendonck voor wetenschappelijk verpleegkundig onderzoek ging vorig jaar onder meer naar Hanne Vandewiele van de dienst Psychiatrie van het UZ Gent. De jury bekroonde haar als tweede laureaat met het onderzoek ‘De effecten, ervaringen en percepties van telezorg in de geestelijke gezondheidszorg tijdens COVID-19: inzichten als basis voor toekomstige zorginnovaties’. Daarin bracht het onderzoeksteam in kaart hoe e-health en telezorg een meerwaarde kunnen betekenen voor mensen met een psychische kwetsbaarheid, hun steunfiguren en de hulpverleners. Het team bestond uit verpleegkundig onderzoekers van verschillende Vlaamse ggz- en onderwijsinstellingen.
De prijs Magda Dierendonck wil de verwetenschappelijking van de verpleegkunde in Vlaanderen stimuleren en bekroont patiëntgeoriënteerd onderzoek dat de verpleegkundige praktijk helpt verbeteren. De jury die de inzendingen beoordeelt, is samengesteld uit vertegenwoordigers van universitaire ziekenhuizen, hogescholen en universiteiten.
Het Centrum voor sportgeneeskunde van het UZ Gent heeft in 2022 zijn aanbod voor sporters met een beperking verbreed. Zowel startende als ervaren G-sporters kunnen er aankloppen voor preventief advies, diagnose en opvolging van acute en chronische letsels. Het centrum biedt bijkomende consultaties aan voor medische classificaties binnen G-sport, inspanningstesten en sportmedische keuringen met aangepaste apparatuur.
Bij intracytoplasmatische sperma-injectie (ICSI) brengt een labomedewerker één zaadcel rechtstreeks in een rijpe eicel in voor bevruchting. De techniek vergt heel wat training en daarvoor zet de afdeling Reproductieve geneeskunde van het UZ Gent sinds vorig jaar ook virtualrealitytechnologie in. Die leert hoe je naalden correct zet en de juiste zaadcellen oppikt. Je kan ook een eicel virtueel injecteren.
Elk jaar injecteert de afdeling Reproductieve geneeskunde ongeveer 16.000 eicellen met de ICSI-techniek.
Naast topklinische zorg staat het UZ Gent ook voor warme zorg, met aandacht voor bijvoorbeeld welzijn, inclusie, levenswaarden en zingeving. Zowel voor patiënten als medewerkers. Vaak maken kleinschalige initiatieven al een verschil. Enkele opgemerkte voorbeelden uit 2022.
Muurtekeningen zorgen voor tedere stemming
Eva Mouton fleurde de inkomhal op de dienst Neonatale intensieve zorg van het UZ Gent op met warme tekeningen. De muurtekeningen werden in maart 2022 gerealiseerd met dank aan vzw Dappere B-engeltjes.
Art for Care: cultuur bij de patiënt
Midden juni ging het project ‘Art for Care’ in het UZ Gent van start. Medewerkers van SMAK Gent brachten een koffer vol kunstwerken mee en lieten enkele revalidanten van een interactieve museumervaring genieten. Daarna trok het project naar andere afdelingen binnen het UZ Gent en verschillende andere Belgische ziekenhuizen.
Koptelefoon voor meer privacy
Vertrouwelijke gesprekken voeren in een tweepersoonskamer of een zaaltje is soms moeilijk. Op de Materniteit en Neonatale intensieve zorg krijgen kamergenoten of ouders van pasgeborenen daarom sinds vorig jaar een koptelefoon met ingebouwde radio als een arts of andere zorgverlener langskomt.
Muzikale peters voor Kinderrevalidatiecentrum
Het Kinderrevalidatiecentrum van het UZ Gent verwelkomde Koen Wauters en zijn 16-jarige zoon Nono als peters in de zomer van 2022. De twee engageren zich om het centrum met creatieve acties te steunen. In 2023 zetten ze mee hun schouders onder een professionele videoclip met alle revaliderende kinderen, waarin de nadruk ligt op inclusie.
Work-outzone in het UZ-bos
In juni is bij de ingang van de Spoedgevallendienst een vrij toegankelijke work-outzone geopend. De Sportdienst installeerde er met de financiële steun van het Fonds Bashir vijf outdoor fitnesstoestellen. Een QR-code op het toestel toont telkens de instructies voor je work-out.
Ook kennis en expertise delen vinden we belangrijk in het UZ Gent, net als voeling houden met wat leeft in de samenleving. Daarom organiseren we jaarlijks verschillende events die actuele medische en maatschappelijke thema’s aansnijden. Enkele highlights.
Denk Zorg: vinger aan de pols met thema's 'Kwetsbaarheid' en 'Is de norm ons ideaal?'
Het UZ Gent organiseerde in 2022 de zesde en zevende editie van de reeks ‘Denk Zorg. Denkers van nu over gezondheid van morgen’. In het voorjaar reflecteerden we over de kwetsbaarheid van patiënten en zorgverleners maar ook over de fragiliteit van het mens-zijn. In december onderzochten we de oorsprong, het nut en de impact van gezondheidsnormen en -idealen.
Symposium ‘Met hart en ziel’
Het UZ Gent en AZ Sint-Lucas Gent hielden op 29 april een symposium over spiritualiteit en persoonsgerichte zorg. Verschillende experts gingen tijdens dit event in gesprek, op zoek naar handvatten om efficiëntie in de zorg te koppelen aan waardengedreven handelen.
- Lees ook het artikel ‘Patiëntgerichte zorg kan niet zonder spiritualiteit’ in ons vakblad UZ Letters
Symposium ‘Chronische pijn’
De Pijnkliniek van het UZ Gent organiseerde op 1 oktober een symposium over chronische pijn. Helpt ‘een prik’ elke patiënt? Hoe leren we patiënten leven met hun pijnklachten, eerder dan dat ze een leven zonder pijn nastreven? Waarom zijn we vandaag meer terughoudend in het voorschrijven van opioïden? Naast de meest recente inzichten over chronische pijn in het algemeen, werd vooral gefocust op pijn bij kinderen.
Op 9 november werd het Fonds Paul De Corte officieel gelanceerd. Dit nieuwe fonds verleent financiële steun aan wetenschappelijk onderzoek dat de zorg voor patiënten met chronische huidziekten verbetert. Daarnaast ijvert het fonds voor meer maatschappelijke bewustwording over de belastende impact van chronische huidziekten.
Het fonds is opgedragen aan Paul De Corte, patiënt en ex-voorzitter van de Psoriasis Liga Vlaanderen, een van de oudste patiëntenverenigingen van het land. De Liga overhandigde bij de lancering een cheque van 25.000 euro.
Draag je graag bij tot de zorg en een goede omkadering voor onze patiënten? Jouw steun is van harte welkom!
