Wat is overdreven slaperigheid
Overdreven slaperigheid of hypersomnia is een symptoom bij een reeks van ziektebeelden.
Mensen met hypersomnie of hypersomnolentie hebben last van dagelijks en meermaals per dag terugkerende episoden van slaperigheid. Deze somnolentie kent een crescendo verloop en mondt onvermijdelijk uit in een toestand van effectieve slaap.
Slaperigheid kan voorkomen in verschillende gradaties, gaande van mild (bv. enkel na het middagmaal) tot ernstig, waarbij iemand herhaaldelijk in slaap valt in ongewone omstandigheden (bv. tijdens de maaltijd, tijdens een gesprek of bij het besturen van een voertuig op een kort traject). Deze somnolentie komt vooral tot uiting tijdens zittend werk, bij het lezen, tv-kijken, tijdens vergaderingen en tijdens het rijden.
Vechtend tegen de slaap kunnen de patiënten een vorm van automatisch gedrag vertonen. Dat wil zeggen dat ze handelingen uitvoeren waarvan ze zich achteraf niet meer kunnen herinneren wanneer of hoe ze ze hebben volbracht.
Gevolgen van overdreven slaperigheid
De gevolgen van overdreven slaperigheid tijdens de dag kunnen ernstig zijn. Zowel in de familiekring als op het werk kan de slaperigheid verward worden met luiheid of gebrek aan motivatie. Het indommelen in het bijzijn van anderen is zonder meer gênant. Patiënten met hypersomnie trachten deze situatie te voorkomen of te camoufleren, bijvoorbeeld door dutjes te doen op het toilet.
Patiënten met slaapapnoe of narcolepsie ervaren een permanente verstoring van hun werkcapaciteit door de steeds terugkerende slaperigheid en een gebrekkige cognitieve performantie. Vaak geven zij zelf een negatieve appreciatie van hun geleverde werk.
Diagnostische problemen
De volle draagwijdte van het symptoom hypersomnolentie is vaak moeilijk in te schatten. Artsen zijn zich vaak niet bewust van het belang van deze klacht en ook patiënten kunnen de ernst onderschatten. Het is vaak nuttig om ook informatie in te winnen bij de partner van de patiënt.
Het is zeer belangrijk om een onderscheid te maken tussen moeheid en slaperigheid. Hoewel patiënten met chronische vermoeidheid een gestoorde slaap kunnen vertonen, staat somnolentie doorgaans niet op de voorgrond. Ze klagen vooral van onvoldoende mentale en fysieke energie voor courante activiteiten en om te werken. Patiënten met overdreven slaperigheid daarentegen ondervinden meestal geen moeheid zolang ze lichamelijk actief zijn. Van zodra ze gaan zitten of overgaan tot rustige activiteit, worden ze overmand door de slaap.
Oorzaken van hypersomnie
- Slaapapneusyndroom
- Centraal (inclusief Cheyne-Stokes ademhaling)
- Obstructief
- Slaapgebonden alveolaire hypoventilatie
- Narcolepsie
- Idiopathische centraal-nerveuze hypersomnia
- Periodic Limb Movements en restless legs
- Kleine-Levin syndroom
- Psychiatrische aandoeninge, zoals affectieve stoornissen
- Medische aandoeningen
- Hypothyroïdie
- Orgaaninsufficiëntie in precomateuze fase
- Infectieziekten
- Medicatie, gebruik van alcohol en drugs
- Gebrekkige slaap-waakhygiëne met slaapdeprivatie