Onderzoek[1] van gynaecoloog en menopauze-expert prof. Herman Depypere (UZ Gent) en neuroloog en alzheimerexpert prof. Harald Hampel (Universiteit van Sorbonne) toont aan dat een bloedonderzoek bij vrouwen in de vroege menopauze de kans op de ziekte van Alzheimer kan voorspellen. Vrouwen die drager zijn van een specifieke biomarker en die gedurende zes maanden een hormoontherapie ondergingen, zagen hun kans snel verkleinen. ‘Dat is een belangrijke ontdekking om de ziekte vroeg te detecteren en stappen te zetten in de zoektocht naar een behandeling,’ aldus prof. Depypere.
Menopauze versnelt dementie
Prof. Depypere ziet tijdens zijn consultaties dagelijks vrouwen die nare gevolgen ondervinden van de menopauze. Ze hebben een hogere kans op cardiovasculaire aandoeningen, osteoporose, borstkanker en ook dementie. Als onderzoeker gaat hij op zoek naar manieren om die ziektes vroegtijdig op te sporen, in de hoop ze preventief of in een vroeg stadium te kunnen behandelen.
‘Vrouwen zijn vaak goed geholpen met een hormoonbehandeling om de typische menopauzeklachten te verzachten. Ik vroeg me af of we de behandeling ook kunnen inzetten om ernstige ziektes zoals de ziekte van Alzheimer tegen te gaan.’
Biomarker wijst in richting van ziekte van Alzheimer
Prof. Hampel ontdekte tijdens eerder onderzoek dat een persoon die drager is van APO E4, een biomarker in het bloedplasma, zes keer meer kans heeft op de ziekte van Alzheimer. De biomarker komt voor bij ongeveer 20 procent van de vrouwen in vroege menopauze.
Gynaecoloog en neuroloog samen aan de slag
De twee artsen startten samen een onderzoek. Ze gaven vrouwen met de biomarker zes maanden lang een gekende hormoontherapie in een vroeg stadium van de menopauze en vergeleken hen met een zelfde groep vrouwen die geen therapie kreeg. Al na zes maanden werd duidelijk dat de hormoontherapie een duidelijk gunstige invloed had bij vrouwen die drager waren van het gen dat codeert voor APO E4.
‘De kruisbestuiving van twee disciplines heeft geleid tot een belangrijke ontdekking voor de ziekte van Alzheimer,’ zegt prof. Hampel. ‘We weten nu welke vrouwen een groter risico lopen op de ziekte en kunnen hen sneller onderscheiden. Het zet ons ook verder op weg in de zoektocht naar een effectieve behandeling.’
‘In een volgende stap zouden gynaecologen alle vrouwen in de vroege menopauze kunnen screenen op APO E4,’ vertelt prof. Depypere. ‘We zullen samen met de neurologen bekijken welke gevolgen deze ontdekking kan hebben en waarover we nog meer informatie nodig hebben. Deze publicatie in een toonaangevend tijdschrift is in ieder geval een belangrijke stap vooruit in de strijd tegen dementie.’
Van 20 jaar naar zes maanden
20 jaar onderzoek bij meer dan 27.000 vrouwen had eerder al aangetoond dat hormoontherapie het risico op de ziekte van Alzheimer verkleint. Maar hoe het mechanisme erachter precies werkte, was tot nog toe onduidelijk. Dit onderzoek heeft het mechanisme van de biomarker blootgelegd op zes maanden tijd.
[1] Depypere, H. Vergallo, A. … Hampel, H. (2022). Menopause hormone therapy significantly alters pathophysiological biomarkers of Alzheimer’s disease. Alzheimer’s & Dementia Journal.
